Cây thạch xương bồ có tác dụng gì? Tác dụng của cây thạch xương bồ

Cây thạch xương bồ luôn là vị thuốc quen thuộc được sử dụng rộng rãi chiếm vị trí quan trọng trong nền y học thể. Trong nền y học cổ truyền và y học hiện đại để sử dụng cây thạch xương bồ để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau như phong thấp, động kinh, cảm lạnh, đau đầu, ho lâu ngày, điếc tai, hôn mê,… Vậy cây thạch xương bồ là cây gì? Cây thạch xương bồ có tác dụng gì? Để biết chi tiết hơn về tác dụng của cây thạch xương bồ, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Cây thạch xương bồ là cây gì?

Cây thạch xương bồ thuộc họ ráy Araceae, có tên khoa học là Acorus gramineus/ Acorus calamus. Bên cạnh đó, cây thạch xương bồ còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây thuỷ xương bồ, cửu tiết xương bồ, xương bồ,…

Hình ảnh cây thạch xương bồ

Cây thạch xương bồ có tác dụng gì?
Cây thạch xương bồ có tác dụng gì?

Cây thạch xương bồ là một loài cây cỏ sống lâu năm với chiều cao trung bình khoảng 0.5m. Phần thân rễ phân nhánh, mọc ngang chiều dài 5 – 30cm và gồm nhiều đốt.

Lá hình dải, mọc đứng, có bẹ ốp vào nhau tạo thành 2 dãy đối xứng, thường xoè sang hai bên ở ngọn. Đầu lá thuôn nhọn, hai mặt lá nhẵn, gân chính không nổi gồ, các gân phụ song song nhau, phiến lá phía dưới ngắn, hẹp hơn phía trên.

Cụm hoa mọc ở đầu một cán dẹt tạo thành hình bông mo, tiếp đó là một lá bắc to, dài, cao hơn nhiều so với cụm hoa. Bông hình trụ thuôn dần, hơi cong ở đỉnh, dài 5-10 cm, mang nhiều hoa lưỡng tính, bao hoa có 6 thùy, gồm 3 lá đài, 3 cánh hoa, nhị 6, chỉ nhị ngắn, bầu thuôn, chứa nhiều noãn.

Quả mọng khi chín có màu đỏ nhạt và bên trong chứa hạt và được bao phủ bởi chất nhầy. Ngoài ra, phần lá và thân rễ của cây thạhc xương bồ có mùi thơm rất đặc biệt.

Khu vực phân bố, thu hái

Cây thạch xương bồ có khả năng phân bố rất đa dạng ở khắp nơi trên thế giới như Trung Quốc, Nhật Bản, Đông Nam Á,… Riêng ở nước ta, cây thạch xương bồ được phân bố ở các tỉnh miền Trung và miền Bắc.

Loài cây này thích nghi cao với khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Trong tự nhiên, cây xương bồ sống bám thủy sinh, trên đá dọc theo suối, tụ thành từng khóm lớn. Đặc biệt là cây có bộ rễ chùm bám chắc chắn dù dòng nước chảy xiết vẫn có thể bám chắc vào mặt đá. Ngoài ra, cây ra hoa quả hàng năm, hạt được phát tán theo dòng nước và có khả năng tái sinh mạnh mẽ.

Là loại cây ưa bóng có thể trồng trong vườn nhà để làm cảnh hoặc làm thuốc. Cây dễ dàng sinh trưởng được trồng bằng cách tách mầm, cắt bớt lá, trồng nơi ẩm mát. Chú ý duy trì lượng nước cần thiết thường xuyên để thúc đẩy sự phát triển của cây.

Người ta thường sử dụng phần lá và rễ cây xương bồ để dùng làm thuốc chữa bệnh. Phần thân rễ khi thu hoạch nên ưu tiên chọn loại củ to, chắc, rửa sạch tạp chất, xếp lên giàn rồi đốt lửa để đốt hết các rễ con để giảm bớt độ ẩm. Sau đó cắt dược liệu thành từng đoạn ngắn khoảng 8 – 15 cm, đem phơi nắng hoặc sấy khô ở nhiệt độ 50 – 60 độ C, vị thuốc có chất cứng, chỗ gãy có nhiều xơ, vỏ màu nâu, thịt màu hồng và có mùi đặc trưng. Khi dùng có thể đem sao với cám gạo để thuốc khô ráo và có mùi thơm hơn.

Thành phần hoá học – Cây thạch xương bồ có tác dụng gì?

Một số tài liệu ghi nhận về các hoạt chất của cây thạch xương bồ, cụ thể như:

  • Trong dược liệu có khoảng 0.5 – 0.8% tinh dầu và trong tinh dầu có khoảng 86% asaron C12H16O3 và còn có một số acid béo, phenol.
  • Phần thân rễ có chứa tinh dầu, trong đó gồm gramenon, asarone, β-asaron, 1,2 dimethoxy-4 benzen,…

Tác dụng dược lý – Cây thạch xương bồ có tác dụng gì?

Trong đông y cây thạch xương bồ có tác dụng gì?

Theo đông y, dược liệu thạch xương bồ có vị cay, đắng, mùi thơm đặc trưng, tính ấmnên được quy vào 3 kinh can, tâm và đởm. Dược liệu có tác dụng chữa suy nhược thần kinh, tiêu hoá kém, phong thấp nhức xương, sáng mắt, ù tai, điếc tai, đau đầu, ăn không ngon, hồi hộp, khó thở,…

Trong y học hiện đại cây thạch xương bồ có tác dụng gì?

  • Thạch xương bồ có tác dụng giúp an thần và chống co giật.
  • Tinh dầu dược liệu có thể giúp những người khó ngủ cải thiện giấc ngủ.
  • Dựa vào thí nghiệm trên chuột cho thấy, lượng dầu dễ bay hơi của dược liệu cũng giúp giảm sự vận động.
  • Sử dụng nước sắc và tinh dầu của thạch xương bồ có tác dụng tăng tiết đường tiêu hoá, giảm tình trạng co thắt cơ trơn của ruột và dạ dày.
  • Nước sắc từ dược liệu có khả năng tác động và hạn chế quá trình lên men trong đường tiêu hóa.
  • Trong một thí nghiệm trên chuột trắng, lượng tinh dầu trong dược giúp hạ nhiệt độ cơ thể. Dịch chiết xuất dược liệu ở nồng độ cao được để ức chế hoạt động của nấm gây bệnh ngoài da. Tuy nhiên, khi thực hiện trên chuột với liều cao có thể dẫn đến co giật và tử vong.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cây thạch xương bồ

Chữa chứng sốt cao gây hôn mê

Lấy 3g thạch xương bồ, 5g cúc hoa, 5g uất kim, 6g sơn chi đã sao, 6g đơn bì, 1.5g bột thành phẩm ngọc xu, 10g liên kiều, 10g trúc lịch, 10g trúc diệp, 10g ngưu bàng tử, 12g hoạt thạch cùng với 6 giọt nước gừng. Đem các dược liệu sắc lấy nước trừ ngọc xu đơn, sau khi chắt lấy nước thì lấy ngọc xu đơn rồi hoà cùng rồi uống.

Hoặc có thể lấy 6g xương bồ, 6g hậu phác, 6g hoàng cầm, 6g tô diệp, 3g hoàng liên, 10g phán bán hạ, 10g tỳ bà diệp, 10g trúc nhự cùng với 15g lô căn, đem các dược liệu sắc lấy nước uống.

Chữa ăn uống kém, khó ngủ, mệt mỏi, khó thở, tim đập nhanh

Lấy 16g thuỷ xương bồ, 16g đan sâm, 16g ngũ vị tử, 16g đương quy, 16g lạc tiên sao vàng, 20g thiên môn, 20g sinh địa, 20g toan táo nhân, 20g bá tử nhân, 20g mạch môn, 15g cát cánh, 15g đảng sâm, 15g huyền sâm cùng với 15g bạch phục linh, đem các dược liệu sắc uống trong ngày.

Chữa suy nhược thần kinh – Cây thạch xương bồ có tác dụng gì?

Lấy 20g thạch xương bồ, 20g viễn chí, 30g phục linh và 30g nhân sâm, sử dụng tất cả các dược liệu đã khô hoàn toàn, rồi tán thành bột mịn, thêm hồ vo thành viên hoàn, chia đều uống trong 6 – 7 ngày, mỗi ngày uống 1 – 2 lần.

Chữa đau nhức khớp gối

Lấy 12g thuỷ xương bồ, 12g đương quy, 12g chích cam thảo, 10g quế chi, 10g thiên niên kiện, 16g kinh giới, 16g hà thủ ô, 16g nam tục đoạn, 16g huyết đằng cùng với 24g đậu đen đã sao thơm. Đem các dược liệu nấu cùng với 1 lít nước đến khi nước cạn còn 350ml thì ngưng, chia làm 2 lần uống trong ngày.

Những điều cần lưu ý khi sử dụng cây thạch xương bồ

  • Đối với những người thuộc chứng âm hư gồm các biểu hiện miệng khô, khát nước, nóng trong người, đổ mồ hôi trộm, thể trạng gầy còm, đại tiện khô táo, mạch tế sác, gò má đỏ, lưỡi đỏ rêu ít,…
  • Người bị ra nhiều mồ hôi, hoạt tinh hoặc đang điều trị các bệnh lý đặc biệt.
  • β-Asaron trong thạch xương bồ có tác dụng chống nhiễm khuẩn, chống co thắt và tăng tiết dịch vị. Tuy nhiên, hoạt chất này có thể gây ra một số tác dụng phụ như viêm gan, ung thư, ngộ độc và ức chế hệ miễn dịch.

3 thoughts on “Cây thạch xương bồ có tác dụng gì? Tác dụng của cây thạch xương bồ

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *