Quả bồ hòn có tác dụng gì? Những bài thuốc chữa bệnh từ quả bồ hòn

Quả bồ hòn có tính tẩy rửa nên thường được người dân sử dụng để giật và tẩy quần áo, bên cạnh đó đây cũng là dược liệu được sử để chữa bệnh trong đông y. Vị thuốc hồ hòn có tác dụng tiêu viêm, kháng khuẩn, tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ điều trị các bệnh đường hô hấp, làm tan máu bầm,… Vậy cây bồ hòn là cây gì? Quả bồ hòn có tác dụng gì? Quả bồ hòn có ăn được không? Tuy nhiên để biết rõ hơn về công dụng trái bồ hòn hãy tìm hiểu bài viết sau đây.

Cây bồ hòn là cây gì?

Cây bồ hòn thuộc họ bồ hòn Sapindaceae, tên khoa học là Sapindus saponaria L và còn được gọi với các tên gọi khác như bòn hòn, vô hạn.

Hình ảnh cây bồ hòn

Quả bồ hòn có tác dụng gì?
Quả bồ hòn có tác dụng gì?

Cây bồ hòn là loại cây thân gỗ lớn với cao trung bình từ 5-10m và thậm chí chiều cao của cây có thể lên tới 20-30m, gỗ cây bồ  hòn có chất cứng và nặng rất đặc biệt, có màu vàng tươi, thường được dùng làm dụng cụ ép đường, ép dầu, làm nông cụ hoặc được dùng trong xây dựng ở một số vùng nông thôn. Cây bồ hòn là loài thực vật chịu hạn, không chịu được úng, kén đất thường mọc ven đường.

Lá cây bồ hòn dạng kép lông chim, mọc so le nhau, ở cả hai mặt lá có gân nổi rõ, đầu lá nhọn, gốc hơi lệch, mép lá nguyên, mỗi lá bao gồm khoảng 4-6 cặp lá chét mọc đối xứng nhau.

Hoa bồ hòn mọc thành cụm ở đầu cành hoặc chuỳ gồm nhiều hoa nhỏ có màu vàng lục. Đài hoa có 5 răng, có ít lông, tràng hoa 5 cánh có hình trứng, có lông và có vảy ngắn ở gốc, có vảy ngắn ở gốc. Nhị 8, cong, dài hơn tràng hoa, bầu nhẵn hình trứng, có 3 ô.

Quả bồ hòn là một quả hạch có hình cầu, lớp vỏ bên ngoài dày, khi chín sẽ chuyển sanh màu vàng nâu, sần sùi còn bên trong có chứa hạt hình cầu màu đen, sáng bóng. Phần thịt quả dày, mềm dần khi chín, dẫn đến quả bị nhăn, tóp lại, cả vỏ và quả, khi nếm thử dược liệu có vị đắng. Mùa thường bắt đầu vào tháng 7 – 9 và mùa quả thường sai quả vào khoảng tháng 10 – 12 hàng năm.

Phân bố, thu hái

Trên thế giới, cây bồ hòn thường được phân bố rải rác ở các vùng nhiệt đới và á nhiệt đới như Malaysia, Srilanca và Ấn Độ.

Ở nước ta, cây bồ hòn thường được phân bố rải rác ở hầu hết các tỉnh thuộc vùng núi thấp thường dưới 1000m và trung du. Cây được trồng nhiều ở các tỉnh phu vực phía Bắc như Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Phú Thọ, Bắc Cạn, Quảng Ninh,… Ngoài ra, một số địa phương còn trồng cây bồ hòn quanh nhà để lấy bóng mát.

Người ta thường lấy quả và rễ cây bồ hòn làm thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên phần quả thường được sử dụng và ứng dụng rộng rãi nhiều hơn không chỉ trong đời sống hàng ngày mà còn cả trong công nghiệp sản xuất chất tẩy rửa.

Quả bồ hòn thường được để nguyên hạt phơi khô để nguyên hạt, sau đó lấy quả khô xay thành bột mịn hoặc nấu nước pha chế nguyên liệu. Hoặc có thể lấy quả bồ hòn tách bỏ vỏ chỉ lấy phần thịt quả rồi xâu vào que tre rồi đem phơi khô. Ngoài ra, hạt quả bồ hòn sau khi phơi khô cũng đucojw ứng dụng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh.

Thành phần hoá học

Quả bồ hòn sở hữu hàm lượng saponin cao, đặc biệt là phần thịt quả có chứa đến 18% saponin. Trong đó, điển hình là các saponin triterpen chẳng hạn như saponin A, B, C, D, E, E1. X, Y, Y2 hoặc các saponin có hoạt tính khá mạnh như Mukuroyiosid Ia, Ib,… Bên cạnh đó, hạt bồ hòn còn có khoảng 9 – 10% dầu béo.

Tác dụng dược lý – Quả bồ hòn có tác dụng gì?

Trong đông y quả bồ hòn có tác dụng gì?

Theo đông y, quả và rễ (hơi độc) bồ hòn có vị rất đắng, tính mát nên được quy vào kinh phế và tỳ. Dược liệu bồ hòn có tác dụng chữa viêm khí quản, viêm amidan, cổ họng sưng đau, ho có đờm, ho gà, đau răng, hôi miệng, cảm mạo, sốt cao, viêm ruột cấp tính, viêm dạ dày, trúng độc cá nóc (phần vỏ rễ), mụn nhọt,…

Trong y học hiện đại quả bồ hòn có tác dụng gì?

  • Kháng khuẩn: Dịch chiết quả có tác dụng ức chế các vi khuẩn thông thường như Staphylococcus pyogenes, Staphylococcus aureus, Staphylococcus viridans …
  • Kháng viêm, tăng cường miễn dịch …
  • Trị bỏng: Dùng dung dịch kiềm bôi lên vùng da bị bỏng do nhiệt, vôi tôi hoặc sét đánh, thấy vết bỏng lên da non nhanh chóng, không có hiện tượng tụ mủ và nhiễm trùng. Tuy nhiên, sản phẩm chiết xuất từ thảo dược có thể gây nóng và ngứa ran khi sử dụng lần đầu.
  • Ngoài ra, vỏ cây còn được nghiền nhỏ và dùng để tắm cho động vật bằng nước để trị chấy, trứng chấy và rệp.
  • Loại quả này có thể thay thế xà phòng trong việc giặt giũ.

Những bài thuốc chữa bệnh từ quả bồ hòn

Chữa viêm họng, viêm amidan, ho

Lấy phần vỏ quả bồ hòn đem rửa sạch, phơi khô, nhai trực tiếp nuốt lấy nước hoặc lấy vỏ quả sắc lấy nước uống nhiều lần trong ngày.

Hoặc có thể lấy vỏ quả bồ hòn đồ chính, phơi khô, tán thành bột mịn rồi lấy một ít bột thổi vào họng.

Chữa viêm xoang

Lấy rễ bồ hòn, cây bạc đầu, mẫu kinh và lá cây sang mỗi loại dược liệu 15g. Đem các dược liệu sắc cùng với 1 lít nước, đến khi nước sắc xuống còn một nửa thì ngưng, chia thuốc làm 3 lần uống hết trong ngày.

Chữa ghẻ lở, hắc lào

Lấy vỏ quả bồ hòn nấu trong dầu lạc rồi cho thêm hạt củ đậu tán mịn và bột diêm sinh trộn đều rồi bôi lên vùng da bệnh

6 thoughts on “Quả bồ hòn có tác dụng gì? Những bài thuốc chữa bệnh từ quả bồ hòn

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *