Trong đông y, trần bì là dược liệu chữa bệnh các bệnh về tiêu hóa vô cùng hiệu quả. Hiện nay trần bì được sử dụng vô cùng rộng rãi trong các sản phẩm chăm sóc sức khỏe nhờ vào công dụng sản phẩm đa dạng. Tuy nhiên, Trần bì là gì? Trần bì có tác dụng gì? Cách sử dụng ra sao? Hãy cùng gia công thực phẩm chức năng Dom Healthcare tìm hiểu nhé!
Mô tả đặc điểm trần bì
Trần bì là gì?
Trần bì – Cái tên nghe có vẻ xa lạ nhưng thật ra rất quen thuộc bởi vì nó chính là vỏ quýt phơi khô. Chúng ta luôn nghĩ vỏ quýt không có không có công dụng nên thường vứt đi. Nhưng trong đông y đây lại chính là vị thuốc quý có tác dụng chữa bệnh hiệu quả.
Trần bì (làm từ vỏ quýt chín) hay còn được gọi là vỏ quýt, quất bì, thanh bì (làm từ quả quýt xanh hay tần hội bì và có tên khoa học là Pericarpium Citri Reticulatae thuộc hỠcam.
Cây quýt được biết đến là loại cây ăn quả. Là loại cây nhỡ thân gỗ, thân cây thẳng, dựng đứng, cành có nhiều gai nhỏ. Lá so le mọc đơn, có hình trái xoan, lá nguyên hoặc hơi khía tai bèo, mép lá có hình răng cưa. Mặt trên lá nhẵn bóng, mặt dưới lá gân nổi rõ, hơi có cánh, cuống lá ngắn, khi vò lá có mùi thơm
Hoa nhỏ mọc đơn độc ở kẽ lá, lá bắc nhỏ hình vảy, hoa có màu trắng, có lông ở mép. Đài hoa có mũi nhọn, có 5 cánh, gần dính nhau. Tràng hoa 5 cánh thuôn dài, khi nở cánh hoa uốn cong ra ngoài, nhị dài, bầu hình cầu. Quả có hình cầu hơi dẹt, quả chín thường có màu vàng hoặc màu vàng cam đỏ. Quả có nhiều múi nhỏ và hạt bên trong, trong đông y hạt cũng có tác dụng chữa bệnh. Quả có mùi thơm dễ chịu, vỏ nhẵn nhưng đôi khi có quả sần sùi nhưng dễ bóc vỏ, cơm quả có vị ngọt, nhiệt hạt và có mùi thơm ngon.
Mô tả dược liệu – Trần bì có tác dụng gì?
Trần bì có tác dụng gì? Trần bì là vỏ quả quýt khô, cụ thể là vỏ của quýt hương, vỏ được phơi khô càng lâu năm càng tốt. Tuy nhiên dược liệu được chia làm 2 loại:
Trần bì: Thường được cắt làm 4 miếng, có hình bầu dục liền nhau và dính nhau ở phần cuống. Hoặc có nơi tách rời nhau hoặc thái mỏng để dược liệu dễ ngâm tẩm. Dược liệu có đẹp hay không tùy thuộc vào vào kỹ thuật cắt hoặc bóc vỏ. Chỗ cuống quả tách rời ra, có lúc liền lại hoặc thành xiên xéo. Mặt ngoài vỏ có màu nâu đỏ hoặc vàng đỏ có đường nhăn, điểm lõm nhỏ hình tròn, có quả hơi sần sùi hoặc mỏng mịn. Khi đưa ra ánh sáng có thể thấy điểm lõm nhỏ nhưng không rõ. Dược liệu mỏng nhưng khô thì giòn, dễ gãy. Có mùi thơm, ban đầu có vị hơi ngọt sau đó thấy cay và đắng.
Quảng trần bì: Thường được bóc làm 5 miếng hoặc xé ra từng miếng. Dược liệu bên ngoài có màu nâu hồng nhạt hoặc màu tía nâu. Thường có nhiều nếp nhăn và điểm lõm hình tròn, khi đưa ra ảnh sáng có thể thấy hơi thấu sang. Mặt bên trong dược liệu lồi lõm, có màu trắng ngà, có những xơ gân không đều, có những điểm nhỏ lõm xuống. Dược liệu mềm nhũn và khó bẻ gãy được.
Khu vực phân bố – Trần bì có tác dụng gì?
Đa số hầu hết các cây thuốc đông y đều được phân bố nhiều ở các tỉnh Trung Quốc. Tuy nhiên, ở Việt Nam quýt được trồng khắp nơi, cây được trồng nhiều ở các tỉnh miền Bắc và miền Nam như Hà Nam, Hà Tĩnh, Hòa Bình, Nghệ An, Cao Bằng, Lạng Sơn,…
Nhưng hiện tại chúng ta chưa biết tận dụng nguồn dược liệu quý này. Cây quýt được trồng chủ yếu để lấy quả làm thực phẩm, chứ chưa biết tận dụng vở quýt để làm thuốc và làm lãng phí nguồn dược liệu quý ở nước ta.
Thu hoạch và chế biến
Cây được thu hoạch chủ yếu vào tháng 11 kéo dài đến tháng 1 hàng năm, thu hái những quả đã chín vàng. Dùng dụng cụ hoặc dùng tay bóc vỏ đem rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn. Sau đó, cắt thành từng đoạn nhỏ rồi đem phơi nắng 2 – 3 ngày đến khi khô hoặc đem sấy khô.
Dược liệu được bảo quản trong bọc kín, nhiệt độ phòng, nơi thoáng mát, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng.
Thành phần hóa học
Không phải do ngẫu nhiên mà trần bì được sử dụng rộng rãi trong việc hỗ trợ chữa bệnh. Theo các nghiên cứu khoa học cho thấy, trong vỏ quýt chứa chủ yếu là tinh dầu chứa 3,8% . Dược liệu chứa nhiều thành phần dinh dưỡng bổ sung cho cơ thể. Một số thành phần nổi bật như alcohol, benzyl, thymol, citronella, limonene, octanol,…
Ngoài ra, một số hoạt chất khác cũng được tìm thấy như 1% là tro và 61,30% là nước, vitamin A, B. Một số nước phương Tây dùng nó để làm chocolate.
Tác dụng dược lý – Trần bì có tác dụng gì?
Trong đông y trần bì có tác dụng gì?
Tràn bì có vị đắng, cay, tính ôn nên được quy vào hai kinh tỳ và phế. Dược liệu có tác dụng hiệu quả trong việc chữa bàng quang lưu nhiệt, lợi phế, tiêu đờm, giải rượu, chữa chướng bụng, tiêu hóa kém, kháng khuẩn tốt,…
Dân gian thường dùng trần bì để chống say tàu, xe rất hiệu quả.
Trong y học hiện đại trần bì có tác dụng gì?
- Trong trần bì có chứa lượng tinh dầu giúp kích thích đường tiêu hóa, kích thích tiết dịch, làm giảm co cơ trơn dạ dày và ruột
- Trần bì có tác dụng làm ức chế sự phát triển của một số loại vi khuẩn như trực khuẩn, tụ cầu khuẩn
- Có tác dụng kích thích lớp niêm mạc trong đường hô hấp, giúp ruột tăng tiết vị, giúp tiêu viêm, hạ cơn hen suyễn, trị ho, giãn phế quản, loãng đờm.
- Giúp lợi mật, ngăn ngừa dị ứng, có khả năng ức chế cơ trơn ở tử cung
- Một thí nghiệm trên chó và thỏ khi tiêm thuốc vào tĩnh mạch của chúng. Kết quả cho thấy, nó có tác dụng chống hưng phấn tim, huyết áp tăng cao, dạ dày không gặp phải vấn đề gì
- Một thì nghiệm khác tên chuột trắng, cho thấy dược liệu có tác dụng chống lở loét, cải thiện vết loét, kháng viêm, giảm tiết dịch dạ dày.
- Ngày nay dược liệu còn được dùng để làm sạch không khí, xông nhà
Công dụng và liều dùng
Trần bì có tác dụng gì?
- Điều trị khó tiêu, đầy bụng
- Điều trị ăn uống không tiêu
- Chữa rối loạn tiêu hóa
- Bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng
- Ho có đờm do cảm hàn
- Suy nhược cơ thể, kém ăn
- Điều trị viêm phế quản nhẹ
- Bệnh ho viêm họng
- Chữa tiêu chảy
- Điều trị trĩ chảy máu
- Điều trị gan nhiễm mỡ
- Giúp giải rượu
- Chữa da nứt nẻ
- Chữa viêm phế quản cấp và mãn tính, ho nhiều đàm
- Điều trị viêm tuyến vú
Những bài thuốc chữa bệnh từ trần bì
Chữa viêm loét dạ dày – tá tràng
Lấy 20g trần bì và 15g hương phụ đã tẩm giấm đem sao vàng rồi đun lấy nước. Lọc lấy bã lấy nước thuốc, sau đó cho 100g thịt gà xé nhỏ vào hầm nhừ, cho thêm vài lát gừng đập dập, rồi nêm nếm gia vị. Hoặc lấy 20g trần bì khô sắc lấy nước thuốc, rồi cho thêm 150g gạo tẻ vào nấu cháo. Khi ăn có thể cho thêm ít đường hoặc nêm gia vị cho vừa miệng.
Điều trị gan nhiễm mỡ
Lấy 3g trần bì, 3g hoa trà và 5g bạch linh, đem tất cả dược liệu thái nhỏ rồi sắc với nước 15 phút và uống trong ngày. Kiên trì uống liên tục sẽ có hiệu quả rất tốt.
Điều trị trĩ chảy máu – Trần bì có tác dụng gì?
Chuẩn bị trần bì, trắc bách diệp, hoa hòe mỗi thứ 4g; Bạch truật, đảng sâm, hoàng kỳ mỗi thứ 12g; Cam thảo, sài hồ, thăng ma mỗi thứ 6g và 8g đương quy. Đem tất cả dược liệu sắc và uống trong ngày. Ngày uống 1 thang và uống trước khi ăn 1 tiếng, kiên trì uống liên tục khoảng 3 tuần sẽ thấy bệnh cải thiện rõ rệt.
Chữa suy nhược cơ thể, kém ăn
Lấy trần bì và hồ tiêu mỗi lại 5g và 1 con gà trống khoảng 1kg chặt từng miếng nhỏ Cho tất cả nguyên liệu vào nồi rồi cho thêm gia vị hầm trên lửa nhỏ đến khi gà chín nhừ.
Chữa rối loạn tiêu hóa, ăn không tiêu
Chuẩn bị trần bì, hậu phác, sinh khương mỗi loại 15g và 4 quả đại táo. Đem tất cả sắc thuốc uống. Uống liên tục trong 7 ngày để cải thiện bệnh.
Giúp giải rượu
Lấy 30g trần bì, 2 quả ô mai mơ đã bỏ hạt và 5g sinh khương. ťm các dược liệu thái nhỏ rồi nấu với nước, uống khi nước còn ấm.
Chữa tiêu chảy – Trần bì có tác dụng gì?
Lấy trần bì, hậu phác, cam thảo, thương truật với liều lượng bằng nhau. Đem tất cả dược liệu tán thành bột rồi trộn điều. Ngày uống 2 – 3 lần, lầm uống 4 – 6g. Hoặc có thể sắc các dược liệu trên để uống. Hoặc ta lấy 12g trần bì và 8g sinh khương đem dược liệu sắc và uống khi còn nóng.
Lưu ý khi sử dụng trần bì
Mặc dù trần bì là dược liệu lành tính, tuy nhiên khi sử dụng cần lưu ý các vấn đề sau:
- Đối với những người ho ra máu, âm hư ho khan, ho không có đờm tuyệt đối không dùng
- Không dùng quá liều hoặc quá lâu trong thời gian dài. Nếu dùng quá liều sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe nên tốt nhất cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
- Dược liệu cần được bảo quản đúng cách để đảm bảo an toàn và khát huy công dụng tối đa của nó
Dược liệu trần bì này có thể đưa vào bào chế các công thức chữa ho được không, tôi muốn áp dụng trong viên uống chữa ho thực phẩm chức năng
rất hài lòng
tôi muốn gia công, tư vấn cho tôi
tư vấn cho tôi
tư vấn cho tôi, ib ạ
tư vấn cho tôi, tôi muốn gia công
cần tư vấn ạ
tư vấn thêm, ib ạ
thông tin chi tiết, rõ ràng dễ tham khảo
tư vấn chi tiết, liên hệ cho tôi
cần tư vấn ạ
Tư vấn tôi
Mình cần tư vấn
Bên bạn gia công sp ở những dạng nào
Bên bạn có làm dạng viên ngậm không
Mình cần tư vấn gia công
Mình cần tư vấn
Tư vấn cho tôi nhé
Tư vấn cho tôi nhé
Bên bạn có cung cấp nguyên liệu không